Op dinsdag 8 maart 2022 is een petitie overhandigd aan de Tweede Kamer, genaamd ‘Plantaardig het Nieuwe Normaal’ door Transitiecoalitie Voedsel. Onderdeel van de petitie is een tienpuntenplan met tien adviezen om de omslag naar een gezond, duurzaam en meer plantaardig eetpatroon te versnellen en in beleid te verankeren. Doel is de huidige verhouding 40/60 plantaardig/dierlijk naar 60/40 in 2030 te veranderen. Het plan is in ontvangst genomen door Laura Bromet (GroenLinks) namens de Tweede Kamer commissie voor Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit.
De petitie wordt mede ondersteund door de Nationale Week Zonder Vlees & Zuivel, is tot stand gekomen in samenwerking met de kerngroep Eiwittransitie en met input van de deelnemers van het Plant the Future diner dat op 14 oktober 2021 werd georganiseerd.
Op 29 maart kwam minister Staghouwer met een brief over evaluatie voedselagenda en voedselbeleid naar buiten. Wij herkennen hierin veel punten van het tienpuntenplan. Niet in de minste plaats is de aanbeveling om met een visie te komen overgenomen. De minister stelt het doel om tot een verhouding van 50/50 plantaardige dierlijke eiwitten te komen in 2030. Punt 1 van het tienpuntenplan kunnen we afvinken! Nu is het zaak om te bespreken hoe dit concreet gemaakt kan worden in beleid vanuit de overheid en actie vanuit bedrijfsleven. Daarom werkt Transitiecoalitie Voedsel toe naar een actieagenda eiwittransitie. Hierbij zijn belangrijke stakeholders betrokken die actief met de transitie bezig zijn, of zouden moeten zijn. In het actieplan staan concrete doelstellingen en maatregelen om de transitie naar Plantaardig het Nieuwe Normaal te versnellen. Meer weten over de actieagenda en de ontwikkeling van een visie op de eiwittransitie wat het startpunt van de actieagenda zal zijn? Kijk dan hier.
De bonenstaak die te ontdekken is in het tienpuntenplan komt van het sprookje Jaap en de bonenstaak. In het sprookje is Jaap de luie zoon van een arme boerin. Op een dag verkoopt Jaap hun laatste koe in ruil voor bonen. Zijn moeder is boos over de slechte ruil en werpt de bonen door het raam naar buiten. De volgende dag blijken het wonderbonen en staat er naast het huis ineens een bonenstaak die tot aan de hemel reikt. Jaap beklimt de staak en komt uit in een andere wereld waar hij vele nieuwe avonturen beleeft.
Download hier het tienpuntenplan en lees over de petitieaanbieding in het persbericht.
Het Plant The Future Diner is een initiatief van Transitiecoalitie Voedsel, de koplopersbeweging die streeft naar een gezond leven op een gezonde planeet. Wil je op de hoogte blijven van wat Transitiecoalitie Voedsel doet, informatie ontvangen over het Plant The Future Diner en meer weten over een gezonder, duurzamer en eerlijker landbouw- en voedselsysteem? Meld je dan aan voor de TcV nieuwsbrief.
Ondersteun initiatieven die bijdragen aan de eiwittransitie: Zoals ontwikkeling van benchmarks, concrete handvaten, programma’s en publiekscampagnes. Benchmarking draagt ook bij aan inzichtelijk maken hoe de private sector bijdraagt aan het behalen van de nationaal gestelde doelstellingen.
A. Benchmark supermarkt. Steun vanuit de overheid de huidige benchmarking (incl. activering via campagne en aanbevelingen) van supermarkten.
B. Benchmark werkgevers/ catering. Een concept voor een ‘werkgeversbenchmark’ (incl. activering via campagne en aanbevelingen) voor het cateringaanbod is in ontwikkeling. Steun is nodig om dit verder te brengen en eventueel ook te kopiëren naar benchmarking van horeca.
C. Handvaten voor voedselaanbieders. Steun het formuleren van handvaten voor voedselaanbieders ook buiten het publieke domein. Overheid kan initiatieven op dit gebied ondersteunen en samenwerken om te komen tot aanbevelingen.
D. Handvaten gemeenten. Ondersteun initiatieven t.b.v. versnelling van de eiwittransitie, van en voor gemeenten en provincies financieel en neem hun aanbevelingen over in beleidsontwikkeling.
E. Continueer en transformeer het Nationaal Actieplan Groenten en Fruit naar een ‘Nationaal Actieplan Meer Plantaardig, Minder Dierlijk’. Continueer het samenwerkingsverband van bedrijfsleven, groente en fruitsector, overheid, kennisinstituten en maatschappelijke organisaties en breidt uit met o.a. Green Protein Alliance en een bredere coalitie eiwittransitie om de consumptie van groente, fruit, zaden, noten, peulvruchten en andere plantaardige (eiwit)bronnen te stimuleren en consumenten handelingsperspectief te bieden.
F. Herpositioneer Dutch Cuisine, bedoeld om de balans van eiwitten in ons eetpatroon te herstellen, van alleen een andere verhouding op het bord (80/20), naar ook geheel plantaardig op het bord en daarmee een andere verhouding op de menukaart: meer plantaardig, minder dierlijk de makkelijke keuze.
G. Organisatie van een voedseltop waar eiwittransitie als essentieel onderdeel van gezonde en duurzame eetpatronen centraal staat (in navolging nationale voedseltop 2017) en of organisatie van een nationaal congres gezonde en duurzame voedselomgeving met eiwittransitie als thema.
Zet in op economische kansen via beleid: Gebruik de opgebouwde kennis en ervaring in eiwitproductie en het wereldwijde imago van Nederland als ‘eiwitland’ ten voordele van de eiwittransitie en behoud de koploperspositie, via een herpositionering: Nederland als koploper in de plantaardige proteïne-industrie. Betrek de relevante partijen, ook vanuit zowel de vlees- en zuivelsector als plantaardige sector.
Zorg voor wet- en regelgeving ter bevordering van de eiwittransitie en een gezonde en duurzame voedselomgeving, zoals:
A. Introduceer prijsprikkels: verhoog btw op dierlijke producten (vleestaks conform True Animal Protein Price Coalition) en verlaag btw op groente, fruit, zaden, noten, peulvruchten en andere plantaardige (eiwit)bronnen. Werk toe naar heffingen aan de bron, o.a. door onderzoek naar true costs van dierlijke producten.
B. Beloon koplopers en herzie de Wet Loonbelasting: werkgevers die, voldoen aan de richtlijnen eetomgeving van het Voedingscentrum en inzetten op goedkope/gratis werklunches, lopen aan tegen de huidige wet (uit 1964). Aanpassing van de wet stimuleert koplopers en geeft een steun in de rug van die cateringbedrijven die al voldoen aan de 50/50 balans dierlijke/ plantaardige eetpatroon.
C. Leg reclame voor dierlijke producten aan banden, startend met een verbod op verkoop van vlees onder de kostprijs of tenminste een verbod op kiloknallers; Geen reclame voor dierlijke producten buiten de Schijf van Vijf; Een einde aan de EU-promotieprogramma’s voor vlees en zuivel, mede aansluitend op de doelstellingen in de Farm to Fork Strategie. Sluit aan bij of ondersteun partijen die hier al op inzetten.
D. Stimuleer het bedrijfsleven: de bodem omhoog. Een wettelijk vastgestelde bovengrens voor voedselaanbieders – zoals supermarkten, cateraars en horeca – qua aanbod, reclame en promotie van dierlijk voedsel; Faciliteer Green Deals of Convenanten met voedselaanbieders en ketenpartijen rond aanbod, reclame en promotie.
E. Introduceer wetgeving rond indirecte voedselverspilling en verantwoord landgebruik: Koppel voedselverspilling aan de eiwittransitie. De meest efficiënte en grootschalige manier om voedselverspilling tegen te gaan en efficiënt landgebruik te bevorderen in wetgeving die stelt dat vee/ dieren alleen gevoerd mogen worden met reststromen of alleen mogen grazen op grond waar niets anders dan gras kan groeien.
Zet in op de verbinding van gezondheid en duurzaamheid, landbouw en voedsel, consumptie en productie in beleid: De ministeries van LNV, VWS, BZK, EZK en BuZa: erkennen de eiwittransitie als dwarsdoorsnijdend thema; erkennen de relevantie aan de productiezijde én consumptiezijde; bewegen naar een circulair perspectief, namelijk ‘productie t.b.v. gezonde eetpatronen’; en werken samen rond de eiwittransitie.
Neem voedselomgeving als focus voor aanpak eiwittransitie: Onze voedselomgeving (aanbod, promotie, straatbeeld) is de belangrijkste bepaler van ons eetgedrag. De nadruk moet dus niet liggen op informeren, maar op het aanpassen van de omgeving (aanbod, promotie en straatbeeld) waarin we als consument onze eetkeuzes maken, zodat de gezonde en duurzame (en dus ook plantaardige) keuze de gemakkelijke en goedkope keuze wordt.
Bewaak voortgang en resultaten: Door monitoring en benchmarking (zoals verwoord in de aanbiedingsbrief van het ministerie LNV aan de Tweede Kamer), t.b.v. zicht op waar we staan, welke bijsturing nodig is m.b.t. de doelstellingen.
Ontwikkel een ‘roadmap’: stel een implementatieplan op en stimuleer coalitievorming t.b.v. de uitvoering: Op basis van powermapping en de transitietheorie, voor de realisatie van de doelstellingen rond de eiwittransitie. Doe dit in samenspraak met de relevante ministeries (minimaal LNV, EZK en VWS) en andere partijen. Stimuleer de vorming van een vitale coalitie van onderop. En beleg de regie bij één organisatie.
Geef als overheid het goede voorbeeld: In overeenstemming met eerdere afspraken Nationaal Preventieakkoord m.b.t. catering Rijksoverheid. Scherp de richtlijn Overheidsniveau Gezonde Catering aan op basis vergaande ambities rond de eiwittransitie, bijvoorbeeld: alle catering van het Rijk is vegetarisch en alle bestelmenu’s zijn geheel plantaardig in 2025, en pas de richtlijnen gezonde eetomgeving van het Voedingscentrum hierop aan. Sluit aan bij bestaande initiatieven die dit stimuleren. Sluit jaarlijks alle catering van overheidsinstellingen aan bij de Nationale Week Zonder Vlees en Zuivel. Breid vervolgens afspraken uit naar regionale en lokale overheden
Formuleer concrete doelstellingen voor eiwittransitie i.r.t. consumptie en voedselomgeving (straatbeeld, aanbod en promotie): Inclusief een tijdslijn, onderbouwing en het aanwijzen van de verantwoordelijke partijen. Veranker de ambitie (visie + doelstellingen) in beleid en vertaal deze door naar relevante beleidsdossiers.
Formuleer een heldere visie: Start met het formuleren van een heldere visie: van 60/40 (dierlijk/ plantaardig) in ons eetpatroon naar 40/60 in 2030; en tussenfase 50/50 in 2025
